ÇOCUKLUK YILLARI
Mustafa Kemal ******,
1881 tarihinde
Selânik, Koca Kasım Paşa Mahallesi, Islahhane Caddesi'nde bugün müze olan evde doğdu.
1839 doğumlu olan babası
Ali Rıza Efendi aslen
Manastır'a bağlı
Debre-i Bâlâ (Yukarı Debre)'dandır. Milis subaylığı, evkaf kâtipliği ve kereste ticareti yapan
Ali Rıza Efendi,
1871 yılında
Zübeyde Hanım'la
evlendi. Bu çiftin Fatma (1871/72-1875), Ahmet (1874-1883), Ömer
(1875-1883), Mustafa (Kemal ******) (1881-1938), Makbule (Boysan,
Atadan) (1885-1956) ve Naciye (1889-1901) adında altı çocukları oldu.
Fatma dört, Ahmet dokuz, Ömer sekiz yaşlarında iken, o senelerde salgın
olan kuşpalazı (
difteri) hastalığından çocuk yaşlarında öldüler. En küçük kardeş Naciye, Mustafa Kemal'in
Harp Okulu'nu bitirdiği sene, oniki yaşındayken verem hastalığına yakalanıp hayatını kaybetti.
Makbule Hanım
1956 yılına kadar yaşadı.
Öğrenim çağına gelen Mustafa, annesinin isteğiyle Hafız Mehmet
Efendi'nin mahalle mektebinde öğrenime başladı, daha sonra babasının
isteğiyle Mektebi Şemsi İbtidai (
Şemsi Efendi Mektebi)'ne geçti. Bu sırada babasını kaybetti (
1888). Bir süre Rapla Çiftliği'nde Hüseyin dayısının yanında kaldıktan sonra
Selânik'e dönüp okulunu bitirdi. Bu arada
Zübeyde Hanım,
Selânik'te gümrük memuru olan
Ragıp Beyile evlendi. Şimdi müze olan Koca Kasım Paşa Mahallesi Islahhane
Caddesi'ndeki ev, Ragıp Bey'in evidir. Ali Rıza Bey yaşarken, Ahmed
Sübaşı Mahallesi'ndeki Sanayi Mektebi karşısındaki evde oturmuşlardı.
Mustafa,
Selânik Mülkiye Rüştiyesi'ne kaydoldu ve
1893 yılında
Selânik Askerî Rüştiyesi'ne girdi. Bu okulda Matematik Öğretmeni Yüzbaşı Üsküplü
Mustafa Sabri Bey "Kemal" adını ilave etti. Fransızca öğretmeni Yüzbaşı
Nakiyüddin Bey (Yücekök), özgürlük düşüncesiyle genç Mustafa Kemal'in düşünce yapısına etkiledi. Mustafa Kemal
Kuleli Askerî İdadisi'ne girmeyi düşündüyse de ona ağabeylik yapan Selânikli bir subay Hasan Bey'in tavsiyesine uyarak
Manastır Askerî İdadisi'ne kaydoldu.
1896-
1899 yıllarında okuduğu
Manastır Askerî İdadisi'nde Tarih öğretmeni
Kolağası Mehmet Tevfik Bey (Bilge), Mustafa Kemal Efendi'nin tarih'e olan merağını güçlendirdi. 1899'da İstanbul'da
Mekteb-i Harbiye-i Şahane (Harp Okulu)'na girerek
1902'de Mülâzim (
Teğmen) rütbesiyle mezun oldu. Akabinde
Erkan-ı Harbiye Mektebi (Harp Akademisi)'ne devam etti ve
11 Ocak 1905'te Kurmay Yüzbaşı rütbesiyle bitirdi.
MESLEK HAYATI
1905-1907 yılları arasında
Şam'da
Lütfi Müfit Bey (Özdeş) ile birlikte
5.Ordu emrinde görev yaptı. 1906 Ekim ayında Binbaşı Lütfi Bey, Dr. Mahmut Bey,
Lüfti Müfit Bey (Özdeş) ve askerî tabib
Mustafa Bey (Cantekin) ile birlikte '
Vatan ve Hürriyet' adlı bir cemiyeti kurduktan sonra Ordu'dan izinsiz Selânik'e gitti. Selânik Merkez Komutan Muavini Yüzbaşı
Cemil Bey(Uybadın)'in yardımıyla karaya çıktı ve orda cemiyetinin şubesini açtı.
Bir süre sonra arandığını öğrendi ve ona ağabeylik yapan Albay Hasan
Bey,
Yafa'ya dönüp oranın komutanı Ahmet Bey'e
Mısır sınırında
Bîrüssebi'ye gönderildiğini birdirmesini önerdi. Ahmet Bey de Mustafa Kemal Bey'i
Bîrüssebi'ye tayin etti ve bir süre sonra topçu staj için tekrar
Şam'a gönderildi. 20 Haziran 1907'de
Kolağası (Kıdemli Yüzbaşı) oldu ve 13 Ekim 1907'de
3.Ordu'ya atandı. Ancak
Selânik'e vardığında '
Vatan ve Hürriyet'in şubesinin
İttihat ve Terakki Cemiyeti'ne ilhak edildiğini öğrendi. Bu yüzden kendisi de 1908 Şubat ayında
İttihat ve Terakki Cemiyeti'ne üye oldu (Üye numarası: 322). 22 Haziran 1908'de Rumeli Doğu Bölgesi Demiryolları Müfettişliğine atandı.